Η Ελένη Λαδιά έχει αποδείξει με πολλούς τρόπους την αγάπη, τον σεβασμό και την αφοσίωσή της στον μεγάλο ποιητή και φιλόσοφο που σημάδεψε τη ζωή της, την ενέπνευσε και την καθοδήγησε. Ήταν ο φωτεινός, ο θείος νους, ο γκουρού της, όπως θα φανεί από τα κείμενα που έγραψε για Κείνον και όπως ο τίτλος του βιβλίου, Ο Αγαπημένος του Όντος, καταδηλώνει. Και Αγαπημένος του Όντος είναι ο Δημήτρης Παπαδίτσας, ο Σαμιώτης ποιητής που εξεμέτρησε το νήμα της ζωής ανάμεσα στο 1922 με 1987. Γιατρός στο επάγγελμα, ποιητής όμως που μέσα στην ποίησή του ερεύνησε τα μονοπάτια που οδηγούν στην υπέρτατη αλήθεια με όλους τους τρόπους που είναι δυνατόν αυτή η Αλήθεια να προσεγγιστεί· με την εμπειρία, τη μεταφυσική, την αποκάλυψη, σαν να λέμε ανεβαίνοντας όλη την κλίμακα που οι a priori ανθρώπινες δυνατότητες του επέτρεψαν. Φυσικό είναι η συγγραφέας, με ανάλογες ψυχικές και πνευματικές ανησυχίες, να αισθάνεται σαν να συνάντησε τον Άγγελό της την ώρα που ανάδευε τα νερά της θαυματουργής κολυμπήθρας. Η φωτογραφία του ποιητή στο εξώφυλλο, δείγμα του περιεχομένου.
Η Ελένη Λαδιά, συγγραφέας πολυβραβευμένη για τα βιβλία της –ένα κράμα αρχαιολογικού, φιλοσοφικού και θεολογικού περιεχομένου, αρχαίας και νέας θρησκείας, διονυσιακή και σικελιανική συγχρόνως, με μητέρα πνευματική τη Δήμητρα και πατέρα τον Ορφέα, σε μια μείξη δικού της προσωπικού κυκεώνα– μας παρουσιάζει τον Ποιητή της με τα μάτια της αθώας που επικοινώνησε με τα ουράνια και, θαυματουργημένη, γράφει για Κείνον όπως οι Απόστολοι για τον Ιησού.
Το βιβλίο απαρτίζεται από δύο μέρη, συνολικά είναι πάνω από δεκατρία τα κεφάλαια, στα οποία θα μελετήσει, αναλύσει και ερμηνεύσει μεθοδικά το έργο του ποιητή. Αρχίζοντας από τις απλές μονάδες, τις λέξεις, επισημαίνει εκείνες που διεκδικούν ξεχωριστή παρουσία μέσα στο κείμενο, τα υλικά, δηλαδή, με τα οποία ο ποιητής θα χτίσει τους στίχους και θα δώσει νόημα στο ποίημα. Θα μιλήσει για την αποσπασματικότητα του έργου του, για την αποφυγή δηλαδή της «ταξινομημένης σύνθεσης», επειδή οι αντιληπτικές δυνατότητες του ανθρώπου δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος ενός Όλου, μπορούν μόνο να το αποδώσουν αποσπασματικά. Θα μιλήσει για το «ξαφνικό», αυτό το κάτι που μπορεί να συμβεί μέσα σ’ ένα δευτερόλεπτο, ικανό, αν διευρυνθεί, να δείξει μία πληθώρα φαινομένων που μας διαφεύγουν… Ο Παπαδίτσας, όπως κάθε μεγάλος ποιητής, προσπαθεί να εκφράσει το ανέκφραστο –αν εκφράζεται–, να το περιγράψει – αν περιγράφεται, αφού είναι γνωστό ότι «και η φύση κρατάει τις αλήθειες της και τις πλάνες της στο αγκαθερό μάτι του ερημίτη […] όπως η Σίβυλλα στον Ηράκλειτο “μαινομένω στόματι […] αγέλαστα […] φθεγγομένη”».
Στο ποίημα «Εν Πάτμω», αναζητώντας απαντήσεις για το Ον, θα αντιληφθεί την πνευματική απολίθωση που φέρνει η καταφυγή σε μία μόνο ιδέα. Ο ποιητής είναι ένας προφήτης του παρόντος… Η ποίηση του Παπαδίτσα «γίνεται μια απαστράπτουσα και ταχύτατη διαδοχή σημείων», αποφαίνεται η Λαδιά.
Συμπύκνωση, γλωσσική ευρεσιτεχνία, πρισματική ματιά είναι τα χαρακτηριστικά του, ενώ το απρόβλεπτο, το πεπρωμένο, η ανεπάρκεια της τυπικής λογικής να διαλύσει τα σκοτάδια της ανθρώπινης ψυχής και του ανθρώπινου πνεύματος είναι τα θέματά του. Οπωσδήποτε, ο Ποιητής είναι ελεύθερος από κάθε σχολή και κίνημα ποιητικό ή φιλοσοφικό, αν και είναι διακριτός ο υπερρεαλισμός του, αν και ο Παρμενίδης, ο Ηράκλειτος και οι Ευρωπαίοι φιλόσοφοι βρίσκονται στη σκέψη του. Ωστόσο, επισημαίνει η Λαδιά, ο ποιητής δεν δεσμεύεται, «αποφεύγει τις συμπληγάδες του πνεύματος».
Η Ελένη Λαδιά, με την πλούσια μέλετη της, ρίχνει φως στα άδυτα της ποίησης του Δ.Π. Παπαδίτσα, τιμά τη μνήμη και το έργο του, καθώς επίσης τιμά και τον αναγνώστη που θα διαβάσει το πολύτιμο βιβλίο της.
Η αρχαία Ελλάδα στην ποίηση του Παπαδίτσα διαφέρει και από τη σικελιανική και από τη σεφερική ιδέα, γιατί είναι ζώσα και παρούσα. Σημαντικό χαρακτηριστικό της ποίησής του είναι η δενδρολατρία, εφόσον το δένδρο θεωρείται σύμβολο της πρώτης αρχής του όντος. «Τα δέντρα τη νύχτα δεν έχουν φλούδα/ περιμένουν να ντυθούν των ανθρώπων το/ μαρτύριο», μας λέει· κι αλλού: «Κυπαρίσσι από νερό και ουσία πανάκριβη». Η μνήμη μας τρέχει στον Οδυσσέα Ελύτη που, επίσης, έχει μια βαθιά σχέση με το κυπαρίσσι· συγκεκριμένα: «Κυπαρίσσι από το σόι μου, που το κόβουν/ άντρες βλοσυροί και αμίλητοι: γι’ αρρεβώνα ή θάνατο./ Σκάβουν το χώμα γύρω και το ραντίζουν με γαρυφαλλόνερο./ Έχοντας εγώ κιόλας απαγγείλει τα λόγια που απομαγνητίζουν το άπειρο!» (Έξη και μια Τύψεις για το Ουρανό, «Σάββατο»). Υπάρχουν, βέβαια, και άλλα πολλά στοιχεία, όπου η ποιητική του ενός έρχεται πολύ κοντά στου άλλου. Δίνω ένα παράδειγμα ακόμα: «Διώχνει το αίμα απ’ το κορμί ο άμετρος θρήνος/ πράσινο χρώμα αρχίσανε τα μέλη του να παίρνουν», λέει ο Παπαδίτσας, «δάγκωσα τη μέρα και δεν έσταξε ούτε σταγόνα πράσινο αίμα» λέει ο Ελύτης (Το Άξιον Εστί).
Στην ανάπτυξη του θέματος, η συγγραφέας θα μας δώσει πληροφορίες, οι οποίες ξεφεύγουν από τα τετριμμένα· η Ωραία Ελένη, αφορμή του Τρωικού πολέμου, είναι «προελληνική θεά της βλάστησης», συνδεδεμένη με τη δενδρολατρία, γι’ αυτό αποκαλούνταν και «δενδρίτις». Η Λαδιά θα εξαντλήσει στη μελέτη της το θέμα της δενδρολατρίας κάνοντας «αισθητικές παρατηρήσεις» και θα μελετήσει τις «θεμελιώδεις ιδέες», όπως είναι οι τόποι –η Πάτμος για τον προσωπικό του φιλοσοφικό στοχασμό και οι Δελφοί για την κάθαρση–, τόποι εμβληματικοί στην ποίηση του Παπαδίτσα.
Η μελέτη θα επεκταθεί και θα προστεθεί σ’ αυτή το μέγα κεφάλαιο «έρωτας», μια αίσθηση «που λησμόνησε την καταγωγή της», με το πρόσωπο άλλοτε να είναι ορατό και άλλοτε διαλυμένο σε πολλές μορφές και, τέλος, να επανέρχεται και να γίνεται ένα με το δάσος, το άστρο και το ποτάμι, εν ολίγοις με τα πάντα. Οπότε, ποιητής και σύμπαν και ερωτικό αντικείμενο γίνονται ένα, «μονάδα μιας τρισυπόστατης ουσίας». Αλήθεια, ψεύδος, θάνατος, απρόβλεπτο, Πρόνοια, Μοίρα, εναντιοδρομία είναι ιδέες με τις οποίες θα ασχοληθεί ο ποιητής και θα μελετήσει συστηματικά η συγγραφέας.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου θα βρούμε όλες τις ειδικές εισηγήσεις στις οποίες παρακολουθεί τον ποιητή στα «φαράγγια του Άδη», στην Ελευσίνα και στη σχέση του με την Περσεφόνη. Μας σταματά για λίγο η αγάπη του για τα ανθρώπινα οστά και σκέφτομαι πως ο ορθοπεδικός Παπαδίτσας δεν είναι τυχαίο που δίνει σημασία στο οστά, όπως και ο γιατρός Τάκης Σινόπουλος, που θεωρούσε τις πέτρες οστά του σώματος.
Η Ελένη Λαδιά, με την πλούσια μέλετη της, ρίχνει φως στα άδυτα της ποίησης του Δ.Π. Παπαδίτσα, τιμά τη μνήμη και το έργο του, καθώς επίσης τιμά και τον αναγνώστη που θα διαβάσει το πολύτιμο βιβλίο της.
Ο Αγαπημένος του Όντος
Δοκίμια για την ποίηση του Δ.Π. Παπαδίτσα
Ελένη Λαδιά
Αρμός
222 σελ.
ISBN 978-960-615-278-8
Τιμή €14,00
Πηγή: Diastixo.gr
